ระนาดเอก เครื่องดนตรีไทยที่ใครเห็นก็ต้องรู้จักเพราะเป็นเครื่องดนตรีที่สำคัญเป็นอย่างมากของไทย มีประวัติความเป็นมาที่เก่าแก่และยาวนานมีการพบหลักฐานทางโบราณคดีที่มีการค้นพบระนาดหินซึ่งเป็นต้นแบบของระนาดไม้ ที่พบเห็นกันอยู่ในปัจจุบัน ซึ่งระนาดหินดังกล่าวค้นพบที่จังหวัดนครศรีธรรมราช โดยมีอายุกว่า 3,000 ปี ซึ่งแสดงให้เห็นถึงต้นกำเนิดที่มีความเก่าแก่ของเครื่องดนตรีชนิดนี้ มีข้อสันนิษฐานตามหลักภาษาศาสตร์ 2 แบบ แบบที่1 คือคำว่าระนาดมีคำไทยที่ยืดเสียงมาจากคำว่า “ราด” และยังมีสำนวนที่พูดกันตั้งแต่โบราณว่า “ปีพาทย์ ราด ตะโพน” ซึ่งมีความคำว่า ราด รวมอยู่ในประโยคดังกล่าว คำว่า ราด มีความหมายว่าแผ่ออกไป ซึ่งดูจะพ้องกับวิธีการนำเอาไม้มาวางขวางทางเดินและเรียกไม้เหล่านั้นว่า “ลูกระนาด” แต่ไม่มีข้อบ่งชี้แน่ชัดว่าคำศัพท์นี้หรือเครื่องดนตรีอันไหนใช้เรียกก่อนกัน ในแบบที่ 2 อาจารย์สงัดให้ข้อสันนิษฐานว่าระนาดนั้นน่าจะไม่ใช่ของไทย เพราะภาษาเขมรมีการออกเสียงคำว่าระนาดเนื่องจากภาษาไทยมักนำคำที่บงท้ายด้วย “ส” มาเปลี่ยนเป็น “ด” จึงน่าเชื่อถือว่ามีต้นกำเนิดมายากภาษาเขมรนั่นเอง
เครื่องดนตรีชนิดนี้อาจไม่ได้มีต้นกำเนิดจากประเทศไทย
นอกจากนี้ผู้เชี่ยวชาญดนตรีพื้นเมืองของอินโดนีเซียได้วิเคราะห์ถึงความถี่ของเสียงระนาดหินมีความใกล้เคียงกับความถี่ของเครื่องดนตรีในประเทศอินโดนีเซียในปัจจุบัน จึงมีข้อสันนิษฐานที่ว่ามนุษย์นำขวานหินที่เป็นเครื่องมือในการใช้งานมากระทบกันและเกิดเสียงที่ไพเราะซึ่งพัฒนามาจาก กรับ โกร่ง ซึ่งเชื่อว่า มันมีวิวัฒนาการมาจาก กรับ ที่มี 2 ชิ้นกระทบเป็นจังหวะ ซึ่งต่อมามีความคิดว่าถ้ากรับต่อกันหลายๆอันวางเรียง ปรับเปลี่ยนแก้ไขให้มีขนาดลดหลั่นกันไป มีการทำรางอุ้มเสียง ขึงไว้บนเชือกร้อยกันไปในขนาดต่างๆ นำตะกั่วผสมขี้ผึ้งมาติดที่หัวท้ายของกรับไม้ ใช้ไม้ตีให้เกิดเสียง ซึ่งเรียกกรับไม้ที่นั้นว่า “ลูกระนาด” เมื่อนำมาผูกต่อกันจึงเรียกว่า “ผืน” นั่นเอง ไม้ที่ใช้ทำลูกระนาดมีหลากหลายและใช้ในลักษณะวงที่ต่างกัน ลูกระนาดที่ทำด้วย ไม้แก่น หรือไม้ชิงชัง เช่น ไม้มะหาด ไม้ไผ่บง ผืนระนาดที่มีเนื้อไม้แข็งเหมาะกับบรรเลงในวงปี่พาทย์ เพราะมีเสียงที่เสียงดังฟังชัด ส่วนวงปี่พาทย์ไม้นวมและวงปี่พาทย์ผสมเครื่องสาย จะนิยมใช้ลูกระนาดที่ทำจากไม้ไผ่ เพราะจะให้เสียงที่นุ่มนวลกว่า ตัวอย่างราคาระนาดเอก ลงรักปิดทอง ผืนไม้ไผ่บง มีราคาอยู่ที่ 45,000 บาทเลยทีเดียว หรือเครื่องดนตรีชนิดนี้ที่ทำจากรางไม้ไผ่บง ก็มีราคาอยู่ที่ 17,5000 บาท ซึ่งราคามีความแตกต่างทั้งตัว ราง ผืน ตามแล้วแต่ชนิดของไม้นั่นเอง
ระนาดเอก เครื่องดนตรีไทยที่เป็นที่นิยม
เครื่องดนตรีชนิดนี้จัดเป็นเครื่องดนตรีที่มีระดับเสียงมากที่สุดซึ่งมีจำนวนกว่า 22 เสียง ทำให้ระนาดมีความกว้างของระดับเสียงและทำให้มีทำนองที่ไม่ซ้ำซากจำ ระนาดมีส่วนประกอบที่สำคัญอยู่ด้วยกัน 3 ส่วน นั่นคือผืนระนาดคือการนำลูกระนาดมาวางเรียงต่อกัน รางระนาดลักษณะคล้ายเรือ เป็นตัวกำธรเสียง ผนังรางแกะสลักลวดลายสวยงาม มีแผ่นไม้ที่เรียกว่า โขนปิดหัวท้ายราง และไม้ตีระนาดมีความหลากหลายแล้วแต่ผู้บรรเลงจะเลือกใช้ แต่แบ่งออกได้เป็น 2 ลักษณะ นั่นคือไม้นวมและไม้แข็ง ไม้นวมเหมาะกับวงมโหรีหรือการบรรเลงในตัวอาคารเพราะไม้นวมจะให้เสียงที่ไม่ดังมาก ส่วนไม้แข็งเหมาะสำหรับวงปี่พาทย์ไม้แข็ง หรือการบรรเลงในที่กลางแจ้งเพราะจะให้เสียงดังนั่นเอง ระนาดยังเป็นที่นิยมเป็นอันดับต้น ๆ ของดนตรีไทย เพราะด้วยความไพเราะและเอกลักษณ์ของเสียง และมีท่านั่งบรรเลงที่สง่างาม มันจึงเป็นเครื่องดนตรีที่นิยมใช้ในงานมงคล ผู้ที่บรรเลงมีบทบาทหน้าที่ที่สำคัญคือทำหน้าที่เป็นผู้นำวงดนตรีในประเภทต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นวงปี่พาทย์เครื่องห้า ปี่พาทย์เครื่องคู่ ปี่พาทย์เครื่องใหญ่ ปี่พาทย์นางหงส์ มโหรี ไปจนถึงวงดนตรีร่วมสมัยในปัจจุบันก็นำระนาดไปร่วมบรรเลงกันอย่างแพร่หลาย
เครดิตภาพ :
http://110.170.81.29/instrument_detail/1427199834572/th/word
https://www.facebook.com/khimthaimusic/photos/pcb.2005903476123062/2005902999456443/
